Jakiś czas temu podczas spaceru tematycznego po miejscowości Boguszów- Gorce natknąłem się na dziwny budynek, który okazał się być stacją wentylatorów szybu „Klara” dla „Witolda”…

Trochę zagmatwanie to brzmi, ale chodziło po prostu o to, że szyb „Klara” odpowiadał za wymianę powietrza na „Witoldzie” 🙂 Wtedy jednak nie mogłem pokazać wam niczego prócz tego budynku zza bramy, zaś ogólnodostępne informacje na temat obiektu były bardzo skromne i ograniczały się w zasadzie do podania daty zaprzestania pracy.

Ostatnimi czasy pojawiła się jednak niespotykana dotąd opcja przeglądnięcia oryginalnych dokumentów w tym map i opisów poszczególnych obiektów, które wspomagały „Witolda” Dzięki temu mogę uzupełnić informacje, które krążą po sieci, a w zasadzie napisać je od nowa.

W tym wpisie więc postaram się skupić na szybie „Klara II”, który w polskiej dokumentacji nazywany jest po prostu „Klarą” i prezentował się tak jak na fotce poniżej. Po prawej stronie na środku zdjęcia widać zarys „Witolda”

W latach przedwojennych „Klara” należała do kopalni i koksowni Abendröthe, wydobywając węgiel na potrzeby koksownicze. Po koksowni zachował się tylko jeden budynek, prawdopodobnie rozdzielnia prądu.

Nieco wyżej nad zabudowaniami, w lesie natknąć się można na coś, co mieszkańcy Gorc nazywają bunkrem.

W rzeczywistości bunkrem to to nie jest, bowiem obiekt na starej niemieckiej mapie widnieje jako „zbiornik wodny” 🙂 Lepiej można to zrozumieć widząc zaglądając do środka i badając tereny dookoła „bunkra”
Kanał odprowadzający wodę.

Oraz rury u ujścia kanału

W środku zaś obiekt prezentuje się tak, dwukomorowe pomieszczenie.

W drugiej komorze widać wnękę i rury odprowadzające wodę. Nie uchwyciłem jej na zdjęciu. Być może pomieszczenie było przez jakiś czas wykorzystywane jako magazyn, ale obiektowi daleko do prawdziwego bunkra.
Wystarczy spojrzeć na grubość drzwi, strasznie biednie się to prezentuje 🙂

Wracając do Klary…  Drugi szyb, a więc „Klara I” oddalony od „Klary” o 150m, znajdował się pod obecną płytą boiska.
Zabudowania koksowni zostały zrównane z ziemią w chwili zapadnięcia decyzji o budowie stadionu XXXlecia.

Swą działalność zakończył jeszcze przed rokiem 1945 i zgłębiony był do poziomu +300, oprócz tych dwóch obiektów istniało jeszcze kilka szybików ślepych, czyli takich, które nie wychodził na powierzchnię.

Tuż pod SW (stacja wentylatorów) widać 2 wejścia do sztolni upadowych, podejrzewam, że to również dzieło przedwojenne i sztolnie te nie były wykorzystywane w późniejszym czasie. Znajomy, były górnik nie przypomina sobie, aby tak było. Nie wiem jaki jest stan tych wyrobisk, wejścia znajdują się na terenie straży pożarnej.

Ponad stacją zachował się budynek z 1904r. Leży on na terenie byłej kopalni, więc mógł pełnić funkcję administracyjną

Dawniej prezentował się on tak (na dole po prawej)

Do dzisiejszych czasów po działalności „Klary” zachowała się tylko stacja wentylatorów, widoczna na pierwszym zdjęciu. Mam nadzieję, że w końcu natknę się na obecnego właściciela i dostanę możliwość zaglądnięcia do środka obiektu, bo choć budynek jest bardzo zaniedbany, to strzeże go pies 😉

Mapa przedstawiająca położenie szybów Klara I oraz II.

Jeżeli chodzi o sam szyb, to leży on na terenie obszaru górniczego „Kuźnice” i został wydrążony w warstwach: żaclerskich (piaskowce, zlepieńce, mułowce, iłowce), białokamieńskich i wałbrzyskich. Na głębokości 134m, oraz 180m natrafiono na żyły węgla mierzące ok 50cm grubości, w dalszych partiach, aż do dna szybu, (429m głębokości) warstwy dochodziły do ponad metra grubości. Wydobycie jednak było by nieopłacalne, ponieważ główne żyły zostały wyeksploatowane wcześniej tj. gdy szyb należał do kopalni „Zorza wieczorna” (Abendröthe)

„Klara” do poziomu +200m została zgłębiona do roku 1928 i jej przeznaczenie było czysto wydobywcze Nnatomiast pozostały odcinek był głębiony w latach 1988-89 już w celach wentylacyjnych.
Na poziomie +300 zlokalizowany był przekop w kierunku dawnego szybu Mulden, który pełnił rolę zbiornika wodnego. Szyb zaznaczony na mapie z 1907r

W budynku, który widzimy na poniższym zdjęciu znajdowały się pompy.

Obecnie budynek jest zagospodarowany, jestem jednak ciekaw co się z szybem stało po zakończeniu działalności, być może przykryto go tylko korkiem. Na posesji widziałem świeży rów odprowadzający wodę. Więc, albo woda spływa z gór, albo podchodzi pod dom od spodu 🙂

Nie spotkałem się jednak ze wzmianką na temat wykorzystania szybu „Eliza”, który znajdował się u podnóża góry „Mniszek” na potrzeby koksowni Abendröthe. Jedyny ślad po jej działalności to cegły, rury kamionkowe i zasypane wejście…

Na mapie z 1907r  bezimienny szyb oznaczony jest jako „Luft” a więc szyb powietrzny, wentylacyjny, zaś na mapie z 1936 nie ma już o nim wzmianki.

Wracając do naszej „Klary”… Przekrój szybu wynosił 4,6m do poziomu +200 w obudowie ceglanej i 5m poniżej tego poziomu w obudowie betonowej. Podzielony był na dwie części: Przedział z klatką i przeciwwagą, oraz przedział drabinowy od zrębu do poziomu +318m.

Kolega, który pracował na „Witoldzie”, mówił, że górnicy, którzy wcześniej chcieli wyjść na powierzchnię udawali się właśnie w rejon szybu” Klara” i wyjeżdżali windą. Następnie pieszo szli w kierunku „Witolda”

Klatka była jednopiętrowa o wymiarach 1000x3150x2600mm

Maszyna wyciągowa elektryczna, dwubębnowa BB-2000 z silnikiem 500v, 980obr/min, 100kW. Została wyprodukowana w Rybniku w roku 1951. Całkowita wytrzymałość lin wynosiła 44,6ton

W związku z postawieniem w stan likwidacji KWK Victoria w maju 1993r zgodnie z decyzją nr58/93 Ministra Przemysłu i Handlu, wydobycia zaprzestał „Witold” Większość górników została wówczas przeniesiona do kopalni „Victoria” i „Wałbrzych” Tym samym „Klara” przestała pełnić funkcję szybu wentylacyjno-transportowego.

Dokładnie 28.08.1993r ruch wentylatorów typu WPK 3,3 został wyłączony. Od tego czasu „Klara” na pewien moment zaczęła pełnić funkcję szybu wdechowego.

Decyzje, które zapadły nie przewidywały nadania „Klarze” dodatkowych funkcji, nie przewidywały też wykorzystania jej w późniejszym okresie np. jako zbiornika wody pitnej z uwagi na zróżnicowana budowę geologiczną skał w których została posadowiona, co mogło by doprowadzić do migracji wody i w konsekwencji jej skażenia.  Szyb został przeznaczony do likwidacji poprzez zasypanie i zamknięcie płytą betonową, czyli tzw. korkiem.

I tak kończy się historia „Klary”, która stoi na uboczu i zapewne niewiele osób zdaje sobie sprawę z jej dawnego przeznaczenia.

W następnym wpisie „Stonoga” Leon przybliży wam historie szybu wydechowego „Jerzy” 🙂

 

Wszystkie zdjęcia są moją własnością, chyba, że podpis mówi coś innego. Wyrażam zgodę na kopiowanie fotografii, oraz treści pod warunkiem podawania ich źródła.

Pozdrawiam, LEON